تاریخچه طراحی لباس در ایران تنها به چند سال اخیر محدود نمی‌شود. باتوجه به انکه ایران، تمدن باستانی داشته و قدمت طولانی دارد، و ایران همواره به هنر و هنرورزی بسیار اهمیت می‌داده‌اند، فرایند طراحی لباس در تمام دوران مورد اهمیت مردم واقع می‌شده است. با مطالعه تاریخ و بررسی آثار باستانی به جای مانده متوجه میشویم که قدمت طراحی لباس در کشورمان به دوربان غار نشینی باز می‌گردد. کشف آثاری از ریسندگی، می تواند دلیل بر اثبات این موضوع باشد.
با اینکه تاریخچه این هنر و فعالیت در ایران به دوران قبل از تمدن جهان باز می‌گردد، اما فعالیت رسمی آن تقریبا از دوره قاجار محسوب می‌شود. در این زمان، مراودات سیاسی ایران با دولت های دیگر افزایش یافته و همین موضوع باعث شد تا ایرانیان با انواع لباس پوشیدن اروپاییان و اصطلاحات رایج در دنیای مد و لباس آشنا شوند. میتوان گفت از دوران فتحعلی شاه، واژه طراحی لباس به تدریج معنا و مفهوم امروزی خود را پیدا کرد.برای شرکت در دورهای طراحی لباس با ما تماس بگیرید
روند تاریخچه طراحی لباس در ایران
همان طور که گفته شد، فعالیت رسمی طراحی لباس در ایران به دوران حکومت قاجاریه باز می‌گردد. این پروسه از زمان فتحعلی شاه قاجار آغاز شد و تا کنون ادامه پیدا کرده است. مهم ترین رخدادهای طراحی لباس در هر دوره به شرح زیر می‌باشد:
1.دوران فتحعلی شاه:
دوره پادشاهی فتحعلی شاده، آغاز فعالیت رسمی طراحی لباس، مدگرایی و توجه به مد می‌باشد. در آن زمان، همسر فتحعلی شاه طی دیداری که با ملکه الیزابت مک نیل داشت، توانست مبحث مدگرایی و طراحی لباس را وارد دربار نماید.
2.دوران ناصرالدین شاه:
باتوجه به تحصیلات ناصرالدین شاه در روپا، سفرهای پی در پی او به این قاره و همچنین دخالت دختر او در امور سلطنت، همگی آنها باعث شدند که مفهوم مد، طراحی لباس و آزادی زنان در حکومت پر رنگ تر شود.
3.دوران پهلوی:
میتوان گفت که دوره پهلوی یک جهش و تغییر بزرگ در پوشش و تاریخچه طراحی لباس در ایران محسوب می‌شود. اولین جرقۀ مد در این زمان، ورود بدون حجاب ملکه انگلستان به ایران بود. همچنین افزایش مراودات رضا شاه و آتاتورک نیز موجب شد تا کت و شلوار، لباس رسمی مردان اعلام شد و استفاده از مانتو به جای ردا یا چادر قانون شود.
در دوره رضا شاه باتوجه به سختگیری ها و اجبارهای حکومت، حجاب معنای خود را از دست داد و زنان باید بی‌حجاب به خارج از منزل خود می‌آمدند. باتوجه به آنکه ملکه و خانواده‌ی شاه به حوزه‌ی مد و طراحی لباس علاقمند بودند، مدرنیزاسیون در این دوران رواج پیدا کرد. این روند در دوره محمدرضا شاه کمی تغییر کرد و حالت آزادانه‌ای به خود گرفت؛ یعنی در خیابان ها هم پوشش باحجاب و هم بدون حجاب وجود داشت.
همچنین در این دوره سبک لباس های غربی و به خصوص آمریکایی در فرهنگ ایرانیان رواج یافت. پس از انقلاب نیز، در دهه 70، مجددا مبحث مد با انواع مانتوهای بلند با سرشانه های بزرگ (اِپول دار) و یقه انگلیسی رواج پیدا کرد.
انواع طرح ها در ایران قدیم
1.طراحی انواع شال و چکمه:
بیشتر ایرانیان، دوره طلایی و افتخار آمیز تمدن خود را مربوط به دوران هخامنشیان می‌دانند. در آن زمان، پادشاهان روم شرقی به دلیل مهارت ایرانیان در تهیه پاپوش ها و چکمه های ایرانی، همواره آن ها را از ایران سفارش می‌‌دادند. علاوه بر آن واژه انگلیسی shawl درواقع از کلمه ایرانی شال گرفته شده است که در اصطلاح به ردا یا شنلی برای بخش بالاتنه گفته می‌شود.
طراحی ها و نوآوری های ایرانیان در عرصه پوشاک همیشه زبانزد عام و خاص بوده و نمی‌توان گفت که تاریخچه طراحی لباس در ایران تنها محدود به یک تاریخ و زمان خاصی است.
2.طراحی انواع لباس های جنگی:
اگر به مطالعه تاریخ ایران باستان بپردازید متوجه می‌شوید که لباس های جنگی هر طوره به صورت خاصی طراحی شده که با سلسله بعدی یا قبلی متفاوت است. سرداران، فرماندهان و سربازان، هرکدام لباس مخصوص به گروه خود را داشتند. تاثیر لباس های جنگی ایرانیان بر سایر حکومت ها به میزانی بود که پس از جنگ رومیان و ایرانیان در دوره ساسانیان، لباس زره رومیان به کل تغییر کرد و از لباس های ایرانیان الهام گرفته شد. این مورد بر اساس نقاشی های سنگی که هم اکنون بر روی بیستون کرمانشاه نقاشی شده است، قابل درک است.
3.انواع پارچه های ابریشمی:
نه تنها در ایران، بلکه در تاریخچه طراحی لباس کلجهان، ابریشم ایرانی دارای جایگاه ویژه‌‌ای است. البته نمی‌توان منکر این موضوع شد که اونخستین بار کشور چین، این نوع پارچه را اختراع کرده است. اما ایرانیان توانستند آن را با بالاترین حد از کیفیت، تولید و تهیه، و به دیگر کشورها صادر کنند. همین موضوع موجب گشت که ایرانیان بتوانند با استفاده از انواع پارچه های ابریشمی، لباس هایی با طرح های زیبا ایجاد نمایند.
4.انواع طراحی ها و گل دوزی:
نقشه نگاری و طراحی پارچه از دیرباز در میان ایرانیان بسیار مرسوم بوده است. از جمله آنها میتوان به بته جقی اشاره کرد که سمبل و نماد طرح های ایرانی در جهان شناخته می‌شود. طراحی پارچه در لباس زنان بیشتر مرسوم بوده است.
هنر گلدوزی نیز از دوران صفویان، در نزد ایرانیان بسیار رواج یافت. به گونه‌‌ای که امپراطوری بیزانس از پارچه های ایرانی برای تهیه لباس افراد جنگجوی خود استفاده می‌کرد. میتوان گفت نخستین بار گلدوزی در ایران رواج یافت و پس از مدتی بواسطه مراودات جاده ابریشم و دریای مدیترانه به کشورهای غربی وارد شد. در نتیجه گل دوزی در تمام دنیا به یک هنر خانگی و رواج یافت.
