تاریخچه عکاسی ایران یک مسیر دور و دراز و پر فراز و نشیبی داشته که شروع آن از زمان حکومت قاجاریه است. تاریخچه این حرفه در ایران، فاصله چندانی با پیدایش آن در جهان ندارد. درواقع تاریخچه عکسبرداری در ایران به قرن 18 میلادی باز میگردد، زمانی که حدود سه سال از موجودیت عکسبرداری در فرانسه می‌گذشت.
اما در آن زمان ها، عکس و دوربین عکاسی یک کالای کاملاً لوکس و گران قیمت محسوب می‌شد و در دست عموم قرار نداشت. تعداد دوربین های عکاسی موجود در کشور بسیار کم بوده و حتی می‌گفتند کمتر از انگشتان دست است. باتوجه به آنکه اقشار عمومی قادر به خرید دوربین عکاسی نبودند، مسلماً نخستین دوربین توسط حکومت خریداری شد.
امروزه عکاسی در ایران باتوجه به پیشرفت هایی که در زمینه تکنولوژی و فناوری ارتباطات صورت گرفته، نسبت به گذشته بسیار تغییر کرده و بهبود یافته است. در حال حاضر عکاسی یکی از محبوبترین حرفه ها در دنیا و ایران محسوب می‌شود که طرفداران بسیار زیادی را به سمت خود جذب نموده است. در ادامه به بررسی تاریخ عکاسی در ایران می‌پردازیم.برای شرکت در دورهای آموزشگاه عکاسی با ما تماس بگیرید
شروع تاریخچه عکاسی ایران
تاریخچه عکاسی در ایران با ورود نخستین دوربین به کشور، در اواخر حکومت محمد شاه قاجار آغاز شد. در آن زمان به دستور محمد شاه قاجار دوربین های عکاسی از کشورهای روسیه و انگلیس وارد کشور شدند. براساس اسناد تاریخی به جای مانده، نخستین عکسی که در ایران گرفته شد در آذرماه 1221 هجری شمسی بود.
اما کت و مقالات گوناگون، این تاریخ را به عنوان شروع تاریخچه عکسبرداری در ایران نمی‌داند. به گفته این مقالات، نقطه آغاز تاریخ عکاسی ایران مربوط به زمان عکسبرداری است که در سال 1260 شمسی در تبریز صورت گرفته شده بود؛ در آن زمان ناصرالدین میرزا، ولیعهد بوده است.
در اوایل ظهور دوربین عکاسی در ایران، بیشتر سبک های عکاسی ها مربوط به بناها و معماری ها بود. البته انتخاب این سبک نیز بیشتر بخاطر وجود نوعی محدودیت در نوع عملکرد دوربین های عکاسی و ثبت تصویر محسوب می‌شده است. درواقع در آن زمان برای آنکه تصویر سوژه بر روی کاغذ ثبت شود، سوژه باید به مدت بسیار زیادی ثابت و بدون حرکت باقی می‌ماند و هر گونه حرکت نیز نتیجه عکاسی را با شکست مواجه میکرد.
اولین عکاسان در ایران
در دوران اولیه ظهور عکاسی در ایران، دوربین عکاسی به دلیل گران قیمت بودن، چیزی نبود که در اختیار عموم قرار داشته می‌بود. به افرادی که قادر به عکاسی بودن، عکاس باشی گفته می‌شدند. عکاس باشی ها عموماً به عکاسی از درباریان اشتغال داشتند. از جمله اولین پیشگامان عکاسی در ایران، ملک قاسم میرزا، شاهزاده وقت قاجار (بیست و چهارمین پسر فتحعلی شاه) بود که با راهنمایی های ژول ریشار فرانسوی توانست در این هنر خبره شود.
ناصرالدین شاه نیز باتوجه به آنکه در اروپا تحصیل کرده بود، به خوبی با دوربین عکاسی و نحوه کار کردن با آن آشنایی کاملی داشت. این شاه شهید نیز یکی از اولین عکاسان حرفه‌ای در تاریخچه عکاسی ایران محسوب می‌شده است. مطابق رسم آن دوران، دوربین مورد استفاده ناصرالدین شاه، بر روی سه پایه استفاده می شد و اندازه بزرگی نیز داشت.
با محبوبیت بیشتر عکاسی، این حرفه نیز در دوران ناصرالدین شاه به صورت آکادمیک در دارالفنون تدریس شد. این مدرسه برای تدریس عکاسی از اساتید عالی رتبه اروپایی، از جمله فرانسه، اتریش و ایتالیا استفاده میکرد.
تاریخچه عکاسی ایران در دوره انقلاب مشروطه
دوره مشروطه تقریباً مصادف با سلطنت مظفرالدین‌شاه است در آن زمان فردی به نام عبدالله میرزا که از دانش‌آموختگان دارالفنون بود و عکاسی را نیز در فرانسه فرا گرفته بود، جهت گسترش و آموزش حرفه‌ای فن عکاسی، در بالاخانه های دارالفنون، عکاس خانه‌‌ای دایر نمود.
بیشتر عکاسانی که در این دوران در ایران پدید آمدند از شاگردان عبدالله میرزا محسوب می‌شدند. ماشاالله خان و خادم، دو تا از شاگردان عبدالله میرزا بودند که در اوایل سال 1300 شمسی، عکاس خانه های دیگری در خیابان ناصریه (ناصرخسرو کنونی) در تهران تاسیس کردند.
با شروع انقلاب مشروطیت، مردم تمایل داشتند تا چهره و تصویر رهران خود را در هرجا که قرار داشته بودند بتوانند ببینند. در این دوران رفته رفته عکسبرداری از چهره های معروف گسترش یافت و انحصار عکاسی از دربار خارج شد. میتوان گفت آغاز فعالیت سبک عکاسی خیابانی و خبری در ایران مصادف با این دوره بود.
اولین عکاس خبری ایران، عکاس ارمنی به نام استپان استپانیان است که اکثر عکس های موجود از دوران جنبش مشروطه نیز متعلق به آثار او است.
عکاسی در دوره پهلوی
باتوجه به آنکه پیش از پهلوی، جنبش مشروطه قرار داشت و بسیاری از مطبوعات فعالیت خود را از همان زمان آغاز کرده بودند، در دوره پهلوی اول این فعالیت گسترده‌تر شد. حتی خود حرفه‌ی عکاسی نیز بسیار متحول گشته بود به طوری که عکس های باقی مانده از این دوران، عمدتاً بسیار برجسته و متفاوت است.
در دوره پهلوی دوم، ورود همه جانبه فنون و تجهیزات غربی به ایران و استفاده هنرمندان از شیوه های مدرن غربی، سبب رشد چشمگیر عکاسی در ایران شد. در این تاریخچه عکاسی ایران نیز، حرفه عکاسی گسترده‌تر شده و تجهیزات آن نیز پیشرفته شده بود. گسترش فعالیت مطبوعات باعث شده بود که عکس به عنصری مهم و تأثیرگذار تبدیل شود.
عکس های دهه 30 و 40 شمسی نیز بیشتر جنبه تبلیغاتی و رسمی داشتند. در اواخر دهه 40 و اوایل دهه 50 شمسی به علت گسترش گرایشات هنری و پیچیدگی مبارزات، به تدریج فضای جدیدی به وجود آمد که عکاسی را نیز تحت تاثیر قرار داد.
